Mitologike 4 – Goli čovek
Bojan Jovanović
FILOZOF DIVLJE MISLI
U viševekovnoj tradiciji Francuske akademije, 2008. godina biće upamćena po izuzetnom događaju vezanim za život jednog od njenih četrdeset aktuelnih besmrtnika. Prvi antropolog u istoriji ove ugledne nacionalne kulturne instiucije, Klod Levi-Stros, postao je jedini od svih njenih dosadašnjih brojnih članova koji je doživeo sto godina. NJegova stogodišnjica dostojno je obeležena i proslavljena kako u Francuska tako i u čitavom svetu (1), a tim povodom odata mu je počast kao jednom od najznačajnijih autora u drugoj polovini dvadesetog veka (2). Na žalost, nepunih mesec dana pre svog 101. rođendana 28. novembra, Levi-Stros je umro 30. oktobra 2009. godine. Na tom dugom i završenom životnom putu najvećeg antropologa današnjice jasno su označene i one najbitnije biografske odrednice.
Rođen 1908. godine u Briselu u uglednoj umetničkoj jevrejskoj porodici, Levi-Stros je nakon završenih studija prava i odbranjene profesure iz filozofije na pariskoj Sorboni kratko vreme bio gimnazijski nastavnik, a 1934. godine odlazi u Brazil gde postaje profesor sociologije na univerzitetu u Sao Paolu (3). NJegov put u etnologiju i antropologiju je neobičan i početak bavljenja urođeničkim kulturama podseća na odluku svojevremeno perspektivnog doktora fizike, Bronislava Malinovskog, da se nakon čitanja Frejzerove Zlatne grane stručno preorijentiše. Naime, nakon čitanja Louvijevog Primitivnog društva 1933. ili 1934. godine (4) i učestvovanja u etnografskim ekspedicijama u unutrašnjosti Brazila, Levi-Strosovo interesovanje za antropologiju postaje sve izraženije tako da već 1936. godine objavljuje prvi rad posvećen društvenoj organizaciji Bororo Indijanaca (5). Iako obrazovno i stručno več profilisan kao pravnik i filozof, on se životno usmerava ka drugom pozivu. Kada je 1938. godine napustio dotadašnju službu i uz pomoć francuske vlade organizovao veću etnografsku ekspediciju u centralni Brazil, njegovo opredeljnje za antropologiju je neopozivo.
U Francusku se vraća 1939. godine da bi kao oficir za vezu na Mažino liniji učestvovao u Drugom svetskom ratu. Posle kapitulacije Francuske 1940. zapošljava se na Liceju u Monpeljeu, ali je zbog donetih rasnih zakona otpušten iz službe. Pred opasnošću rastućeg antisemitizma emigrira u Sjedinjene američke države. Najveći deo rata je proveo u NJujorku gde je sa poznatim intelektualcima emigrantima predavao na Novoj školi za društvena istraživanja. Zajedno sa Žakom Maritenom, Anri Fosijonom i Romanom Jakobsonom, bio je jedan od osnivača Slobodne škole visokih studija, vrste univerziteta u egzilu za francuske studente. Druženje sa Jakobsonom i Boasom, biće presudno u formiranju Levi-Strosovih antropoloških pogleda.
Nakon kratkog rada na mestu kulturnog atašea u francuskoj ambasadi u Vašingtonu od 1946-1947. godine, Levi-Stros se vratio u Francusku. Doktorat je stekao 1948. godine na Sorboni, odbranivši u okviru tzv. „male“ i „velike“ teze radove napisane na osnovu svojih trenskih istraživanja u Brazilu: Porodica i društveni život Nambikvara Indijanaca i Osnovne strukure srodstva. Uključen najpre u rukovodstvo Muzeja čoveka u Parizu, Levi-Stros postaje potom i šef katedre na Ecole pratique des hautes etudes. Od 1953 do 1960. godine je generalni sekretar Međunarodnog saveta za društvene nauke, a 1959. godine postaje profesor Socijalne antropologije na College de France, gde je radio do penzionisanja 1982. godine. Za člana Francuske akademije izabran je 1973. godine.
Od publikovanja navedenog prvog etnološkog članka 1936. godine, Levi-Stros je tokom više od šest decenija neprekidne aktivnosti objavio veliki broj radova koji su obeležili antropologiju dvadesetog veka. Među njegovim najznačajnijim delima spadaju svakako knjige:Osnovne strukture srodstva (1949), Rasa i istorija (1952), Tužni tropi (1955), Struklturalna antropologija (1958), Totemizam danas (1962), Divlja misao (1962), Mitologike I-IV (1964-1971), Strukturalna antropologija dva (1973), Put maske (1982), Udaljeni pogled (1983),LJubomorna lončarka (1985), Gledati, slušati, čitati (1993).
